تجربیات مدون نقش معلم در سلامت روان دانش آموزان
•
فایل ورد قابل ویرایش
توضیحی مختصر از متن فایل :
مقدمه :
نقش معلم در تربیت دانش آموز بر هیچ کس پوشیده نیست ، تماس نزدیک بین معلم و دانش آموز و نفوذی که معلم بر دانش آموز دارد نقش مهمی در علامت فکری و روانی ایشان ایفا می کند و ممکن است به شیوه های گوناگون مثل تقلید الگوسازی و گاهی اوقات همانندسازی بروز کند . معلم باید علاوه بر نقش تربیتی و پرورشی که در مدارس انجام می دهد الگودهی را به عنوان یک ابزار تربیتی مورد استفاده قرار دهد . معلم به دقت ، تفکر دانش آموزان را تحت نظر قرار می دهد در مواقع مناسب توجه آنان را به کل هستی و مبدا خلقت جلب نماید و همچنین با رفتار خود ارزش ها را در دانش آموزان درونی سازد .
روانشناسان و مربیان تعلیم و تربیت معلم را مرجع واقعیت برای کودک می دانند ، در این حیطه از آنان انتظار می رود رفتار فعالیت های معمولی خویش را براساس اصول و ضوابط سلامت روان مورد آزمون و ارزشیابی قرار دهند و با آزمون نگرش ها و احساسات ، ارزشها و رفتار خویش از سویی و مشاهده ی کودکان و تعبیر و تفسیر رفتار آنان و کشف مشکلاتشان می توانند موفقیت های آموزشی را در جهت مثبت ، پیشگیری و یا درمانی از نو سازمان دهند.
شناخت توانائیها ، نیازها ، ناسازگاریها و ویژگیهای رفتار و خصوصیات روانی کودکان و نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است . این شناخت باعث درک کودکان می شود و همچنین زمینه ای برای برنامه ریزی و به کار بردن امکانات آموزشی و پرورشی می شود ، مادامی که کودکان نتوانند تحمل کردن مدرسه را یاد بگیرند کوشش در زمینه ی یادگیری آنان بی ثمر خواهد بود . کودکان آسیب پذیر از لحاظ عاطفی را نمی توان مجبور به شرکت در فعالیتهای مدرسه کرد مگر آن که بتوانند معلم و مدرسه را بپذیرند و به آن اطمینان و اعتماد کنند ، فشار بر چنین کودکانی تنها براساس تهدید در آنان می افزاید و این افزایش به نوبه ی خود اضطراب نفرت و اشکال مختلف رفتار منفی گرایانه را در آنان تشدید می کند.
شیوه هایی جهت علاقه مند کردن دانش آموزان دوره ابتدایی به مجلات رشد
شیوه های عملی جهت علاقه مند ساختن دانش آموزان دوره ابتدایی به مجلات رشد مقدمه مجلات رشد دوره ابتدایی در سه عنوان ،رشد کودک برای دانش آموزان آمادگی و پایه اول ، رشد نوآموز برای دانش آموزان پایه دوم وسوم و رشد دانش آموز برای پایه چهارم وپنجم منتشر می شود . مجلات رشد کودک ، نوآموزودانش آموز به صورت ماهنامه از سوی دفتر انتشارات کمک آموزشی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش وپرورش به طور میانگین با شمارگانی بیش از هفتصد هزار جلد برای هر عنوان منتشر می شود . به نظر می رسد مجلات رشد در اکثر مدارس جایی برای خود در بین دانش آموزان باز کرده باشد . درنگارش ، چاپ وانتشار این میزان مجله یقینا باید علاقه و نیاز های مخاطبان مدنظر قرار گرفته شده باشد . در این میان عوامل متعددی سبب علاقه مندی دانش آموزان نسبت به این رسانه آموزشی می شود که به برخی از آنها به شرح زیر اشاره می شود : عوامل مؤثر در علاقه مندی دانش آموزان به مطالعه وکتابخوانی 1. خانواده : خانواده به عنوان نخستین پایگاه آموزش وپرورش و از اساسی ترین عوامل تشکیل دهنده شخصیت کودک است) اگر به خانواده به عنوان یک عامل اساسی در ایجاد علاقه نسبت به مطالعه توجه کنیم ، ابتدا باید در یک تقسیم بندی کلی خانواده ها را به سه دسته تقسیم کنیم خانواده هایی که به مطالعه عادت داشته و به رشد فکری فرزندان خود علاقه مندند خانواده هایی که تحصیل کرده هستند اما به کتاخوانی ومطالعه علاقه ای ندارند خانواده هایی که سواد چندانی نداشته یا بی سوادندو معمولاخانواده هایی که به علت فقر فرهنگی یا بی سوادی به مطالعه بی علاقه اند نمی توانند در علاقه مند کردن وایجاد انگیزه نسبت به خواندن در فرزندانشان نقشی چندانی داشته باشند . از طرف دیگر اگر والدین به مطالعه علاقه مند باشند فرزندان هم با کتاب و مطالعه بهتر وبیشتر آشنا شده وبه آن عادت می کنند. دسته ای از پدر ومادران ، بی آنکه خود متوجه باشند پیوسته در برابر کودک خود مطالعه می کنند کودک نیز ناخودآگاه به سوی مطالعه و کتابخوانی هدایت می شود . در اینجا حس تقلید خودنمایی می کند حسی که در کودکان بسیار نیرومند است .) خانواده هایی که هنوز نسبت به مطا لعه غیر درسی دانش آموزان به دید منفی نگاه می کنند معتقدند که مطالعه مجلات وکتب غیر درسی ، دانش آموزان را از مطالعه مواد درسی باز داشته ومانع آموزش دروس مدرسه ای می شود .گاهی در مدارس شاهد مراجعه اولیایی هستیم که از دست فرزندشان به جهت مطالعه کتب ومجلات غیر درسی نزد مربیان مدرسه گلایه می کنند و خواستار نصیحت دانش آموزشان در خصوص مطا لعه کتب درسی هستند ! 2. مدرسه : مدرسه به عنوان دومین مرکز تربیتی پس از خانواده ، تاثیر به سزایی در تشویق دانش آموزان به مطالعه دارد . اگر در این محیط زمینه های لازم جهت بروز استعداد های نهفته دانش آموزان فراهم شود و روش های صحیح مطالعه آموزش داده شود شاهد شکوفایی کودکان خواهیم بود .در این میان نقش مدیر و آموزگاران غیر قابل انکار است . تاثیری را که مدیر بر همکاران خود دارد موقعیت تربیتی او را بیشتر نمایان می کند رفته رفته موضع گیری های مثبت یا منفی او ، جنبه سمبل والگو پیدا می کند و به اندازه نفوذی که در روح وذهن افراد دارد ، آنها را متاثر کرده وتغییر می دهد .(تقوی ـ1370 ، صفحه 60 ) آموزگاران ارتباط نزدیکتر وبیشتری با دانش آموزان دارند این ارتباط سبب می شود تا از یک سو الگوی رفتاری آنها باشنداز سوی دیگر معلم می تواند اصول صحیح انجام امور مختلف واز همه مهمتر شیوه های مطالعه و کتابخوانی را به دانش آموزان آموزش دهد . ( میرهادی – 1355 ، صفحه 119) متاسفانه به ندرت برخی از مربیان مدرسه نیز با دیدگاه اولیایی که وصف آنها دربالا اشاره شد هم عقیده اند . اینان تبلیغات لازم را جهت علاقه مند کردن دانش آموزان به مطالعه کتب و مجلات غیردرسی به عمل نیاورده و آموزش های لازم در این زمینه را به آنها نمی دهند و حتی دانش آموزان را از مطالعه منابع غیر درسی باز می دارند . 3. دانش آموزان : کودکان بیشتر سرمشق هایی را مورد تقلید قرار می دهند که شبیه خود آنها باشد همسالان می توانند معلمان کارایی برای تدریس موضوعات درسی باشند .در میان همسالان ، برخی از آنها به عنوان سرمشق اثر بخش ترندبه طوری که هر چه میزان هوش ، موفقیت تحصیلی واجتماعی کودکی بیشتر باشد میزان تقلید همسالان از او بیشتر خواهد بود (بیابانگرد 1377،صفحه 168) با توجه به نقش الگو پذیری در دانش آموزان نقش معلم ، همسالان ، پدرو مادر، برادر وخواهر به عنوان الگو های رفتاری در آموزش امور مختلف بخوبی قابل درک وتامل است . بی شک از دانش آموزی که اولیای مخالف مطالعات غیر درسی داشته باشد نمی توان انتظار علاقه مندی نسبت به مطالعه غیر درسی داشت . از طرف دیگر اگر دانش آموز در محیط مدرسه از سوی معلم خود جهت مطالعه کتب درسی و غیر درسی آموزش لازم را ندیده باشد، طبعا نسبت به مطالعه و کتابخوانی حس خوبی نخواهد داشت . گاهی والدین ومربی دانش آموز با مطالعات غیردرسی او مخالف نیستند، اما روش مناسبی را در علاقه مند کردن وی به مطالعه بکار نمی برند و بعضا با روش اجبار می خواهند دانش آموز را به کتابخوانی مشتاق نمایند که صد البته نتیجه چنین تصمیمی پیشاپیش متصور است . درچند سال اخیرشاهد اشتراک بیشتر مجلات رشد در بین دانش آموزان بخصوص در دوره ابتدایی بوده ایم بطور مثال میزان اشتراک مجله رشد اعم از کودک ، نوآموز و دانش آموز در شهرستان نجف آباد از تعداد 14100 جلد در سال تحصیلی 81 - 1380 به 20200 جلد در سال تحصیلی 83 ـ 1382رسیده است . به راستی این میزان افزایش اشتراک در تکمیل آموزش های مدرسه تاثیرگذار بوده است ؟ چگونه می توان اثر بخشی مطالعه مجلات رشد را در بین دانش آموزان دوره ابتدایی افزایش داد؟ رسیدن به پاسخ این سئوالات ما را بر آن داشت تا طی سال 83 -1382 اقداماتی را در دبستان شهید مردانی امیر آباد بکار گیریم که در زیر به آنها اشاره می شود . از آنجا که تغییر دیدگاه و هم سو سازی نظرات همکاران در خصوص نقش واهمیت مطالعات غیر درسی دانش آموزان ، انکار ناپذیر بود طی جلسات متعدد شورای آموزگاران نقش کتابخوانی ومطالعه مجلات در بهبود وضعیت درسی دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفت . با گذشت چند هفته کلیه همکاران تاثیر مطالعه مجلات رشد را در بهبود کمی وکیفی دروس مختلف از جمله : فارسی ، املا ، انشا ، علوم ، دینی و… را مورد تاکید قرار دادند . بدین ترتیب با تصویب شورای آموزگاران مقرر شد هر ماه یکی از ساعات انشا ، به کتابخوانی ومطالعه مجلات رشد توسط دانش آموزان در کلاس اختصاص یابد . پیشرفت های حاصل شده در وضعیت کمی وکیفی دروس مختلف دانش آموزان کافی بود تا دانش آموزانی که خود شاهد پیشرفت های بدست آمده بودند ، پدر ومادران را به اهمیت ونقش مجلات رشد آگاه نمایند . از سوی دیگرمدیر و آموزگاران در جلسات کلاسی در حضور اولیا به اهمیت ونقش مطالعه غیر درسی و بخصوص مجلات رشد اشاره وتاکید نمایند. ابتکار دیگری که در این زمینه انجام گرفت و تاثیر شگرفی به دنبال داشت ، انجام مسابقه ایی از مجلات رشد با تعداد سئوالات محدود بوده است . پیش از توزیع مجلات بین دانش آموزان ، سئوالاتی به تفکیک از مجله رشد نوآموز و دانش آموزطراحی ، تایپ و تکثیرشده و هم زمان با توزیع مجلات به دانش آموزان داده شده تا دانش آموزان ضمن مطالعه مجله ، پرسشنامه ای را که حاوی سئوالات کوتاه پاسخ است پاسخ داده و در زمان مشخصی به دفترآموزشگاه تحویل نمایند البته قراربراین ا ست که پس از تصحیح پاسخنامه ها ، یک پنجم دانش آموزانی که پاسخ های صحیح داده اند به قید قرعه جوایزی را دریافت نمایند . در تهیه و طراحی سئوالات مجله سعی شده تا حس کنجکاوی و دقت دانش آموزان افزایش یابد ضمن اینکه حیطه های شناختی (دانش ، درک وفهم ، کاربرد، تجزیه وتحلیل وارزشیابی ) مد نظرقرار گرفته است . جوایزی که به دانش آموزان تعلق گرفته نیز به قید قرعه مشخص شده است . این جوایزاز تنوع برخوردار بوده و شامل مداد ، خودکار ، دفتر ، آلبوم ، جامدادی ، کتاب قصه ، مسواک وخمیر دندان ، ساعت مچی ، ماشین حساب ، کره جغرافیایی و … بوده است . از آنجا که سعی شده است سئوالات متنوع ، جذاب ، آموزنده وکوتاه پاسخ باشد و جوایز نیز با در نظر گرفتن نیاز وعلاقه دانش آموزان تهیه شود نه تنها دانش آموزان بلکه افراد خانواده آنها نیز به این مسابقه ومطالعه مجلات رشد علاقه مند شده اند .بطوری که در حال حاضر تعدادی از افراد خانواده دانش آموزان هم در مسابقه مجلات رشد مدرسه شرکت نموده و از خوانندگان مجله دانش آموزان شده و با این شیوه عملا دانش آموزان و افراد خانواده آنها به مطالعه علاقه مند شده اند . از آنجا که پذیرش اشتراک مجلات رشد در ابتدای سال ، آنهم بصورت اختیاری ونه اجباری صورت گرفت متاسفانه برخی دانش آموزان بنا بر نظر والدین در این مورد اقدامی را انجام ندادندو در طول سال نیز افزایش اشتراک مجلات رشد امکانپذیر نبود یک جلد مجله رشدی که برای آرشیو کتابخانه مدرسه اختصاص پیدا کرده بود به صورت صفحه صفحه در ویترین حیاط مدرسه به نمایش گذاشته شد . با این کار دانش آموزان بخشی از زنگ استراحت خود را به مطالعه مطالب مجلات مربوط به خود اختصاص داده و ضمن مطالعه ، بازار بحث وتبادل نظر در مورد موضوعات و مطالب مجلات گرم بود . گر چه طراحی و تکثیرسئوالات پرسشنامه مجله رشد نوآموز ودانش آموزوتصحیح واهدای جوایز آنهاوقت گیرو هزینه بر می باشد اما همکاری نزدیک آموزگاران و اعضای انجمن اولیا ومربیان مدرسه بسیاری از مشکلات را مرتفع ساخته است ضمن اینکه مشاهده علاقه مندی دانش آموزان وخانواده ها نسبت به مطالعه وکتابخوانی خستگی ناشی از این کار را بر طرف می کند . اشتیاق دانش آموزانی که بی صبرانه سراغ مجله شماره بعد را می گیرند باعث می شود تا از انجام چنین اقداماتی احساس رضایت و خوشحالی گردد. از آنجا که انجام این نوع مسابقه اثرات مفیدی در علاقه مند سازی دانش آموزان و حتی خانواده های آنها در دبستان ما داشته است این طرح جهت اطلاع همکاران مدیر وآموزگاران محترم ارسال می گردد .ضمنا انجام این برنامه در دوره های راهنمایی ومتوسطه نیز می تواند سود مند بوده موثر واقع شود.
تجربیات مدون نقش معلم در سلامت روان دانش آموزان
تجربیات مدون نقش معلم در سلامت روان دانش آموزان
